Bối cảnh Chiến_dịch_phòng_thủ_Mozdok-Malgobek

Trong toàn bộ mặt trận Kavkaz, hướng Mozdok-Malgobek là hướng quan trọng nhất mà cả quân đội Đức Quốc xãquân đội Liên Xô đều quan tâm. Đây là con đường ngắn nhất và thuận tiện nhất đã đến khu công nghiệp liên hợp khai thác-lọc hóa dầu lớn nhất của Liên Xô trong thời gian Chiến tranh thế giới thứ hai. Khu vực Mozdok và vùng Malgobek thuộc nước Cộng hòa Xô Viết tự trị Ingusetya đã trở thành bãi chiến trường quyết định sự thắng thua của quân đội Đức Quốc xã và quân đội Liên Xô trong Chiến dịch Kavkaz (1942-1943). Tại khu vực Mozdok-Malgobek cũng có một số mỏ dầu nhưng trữ lượng rất nhỏ, không thể so sánh với các khu vực MaikopBaku cũng nằm trong vùng Kavkaz.[7]

Điều quan trọng nhất là khu vực Mozdok-Malgobek nằm án ngữ con đường sắt chiến lược từ Rostov đến Baku qua Makhachkala. Tại khu vực Bắc Ingusetya, có hai nhánh đường sắt đi Makhachkala. Nhánh phía Nam đi qua Naurskaya và Grozny, nhánh phía Bắc đi qua Prokhladny và Mozdok. Chiếm được một trong hai tuyến đường sắt này, quân Đức có thể mở được cánh cửa vào phía Nam dãy Kavkaz, tiến đến Tbilisi ở phía Tây và Baku ở phía Đông và còn có thể đi xa hơn về phía Thổ Nhĩ KỳIran. Để bảo vệ hướng này, Bộ Tổng tư lệnh quân đội Liên Xô đã cho xây dựng ba tuyến phòng thủ. Tuyến đầu bao gồm các cụm phòng thủ Kislovodsk, Pyatigorsk, Georgiyevsk và các cứ điểm lẻ tại Yessentuki, Mineralnye-Vody, Voronsovo-Aleksandrovskoye, thị trấn Arkhanghenskoye và thành phố Budenovsk, họp thành khu phòng thủ Vladikavkaz. Tuyến thứ hai gồm các cụm phòng thủ tại Grozny, Ordzhonnikidze, Nalchik, Mozdok hợp thành khu phòng thủ Grozny. Rút ra những bài học trong việc chậm trễ xây dựng các tuyến phòng thủ ở Taman, khu vực giữa Mozdok và Grozny được quân đội Liên Xô thiết lập bốn hàng rào phòng thủ hiện đại gồm các bãi mìn, hào chống tăng, vật cản chống tăng, các trận địa pháo chống tăng, các hàng rào dây thép gai. Các cây cầu đường sắt và đường bộ qua sông Terek cũng được gài sẵn thuốn nổ để phá sạp khi cuộc phòng thủ diễn ra bất lợi.[8] Tuyến phòng thủ thứ ba kéo dài từ Makhachkala đến Baku gồm cụm phòng thủ Makhachlala - Buynaksk, dải cứ điểm Levashi, dải cứ điểm Khosrekk - Mazhalis (???), dải cứ điểm Kurakh - Kasumkent - Belidzhy - Derbent, dải cứ điểm Kuba - Khalmakh (???) và cuối cùng tại ngoại ô phía Bắc thành phố Baki. Trên các triền núi phía Đông Bắc dãy Kavkaz lớn, quân đội Liên Xô cũng triển khai các cứ điểm phòng thủ giống như ở phần Tây Bắc dãy Kavkaz tại Kodorsky (???), Kvareli, Lagodekhy và Zaqataba để yểm hộ cho hướng Tbilisi khi cần thiết[9]

Quân Đức vẫn tiếp tục phát huy chiến lược đánh nhanh, thắng nhanh tại cửa ngõ vào Baku. Cuối tháng 8 năm 1942, sau khi nhanh chóng chiếm được khu liên hợp lọc hóa dầu số 5 ở Maikop trong tình trạng chỉ còn là một đống phế thải với các giếng dầu đã bị đổ bê tông bịt chặt lại, nước Đức Quốc xã đã đưa đến đây 15.000 kỹ sư và công nhân với hy vọng sớm đưa mỏ dầu khai thác trở lại. Còn quân đoàn xe tăng 3 nhanh chóng cắt phương vị từ Maikop băng qua Labinsk đến khu vực Nevinnomysk-Kursavka phía Nam Stavropol để hội quân với Quân đoàn xe tăng 40 và Quân đoàn bộ binh 52. Đội hình Tập đoàn quân xe tăng 1 (Đức) tấn công khu phòng thủ Vladikavkaz đã có đủ ba trên bốn quân đoàn trong biên chế với bốn sư đoàn xe tăng, hai sư đoàn cơ giới, một sư đoàn pháo tự hành và 3 sư đoàn bộ binh. Riêng Quân đoàn bộ binh sơn chiến 49 được tách về hướng Mikoyan-Shakha (???) để tấn công mở đường qua dãy Kavkaz ra hướng Sukhumi trên bờ Biển Đen. Bộ chỉ huy Cụm Tập đoàn quân "A" (Đức) cũng điều Quân đoàn cơ giới đặc nhiệm F đến Stavropol với dự kiến sử dụng làm thê đội hai tiếp tục tấn công nếu cuộc đột kích trên hướng Mozdok - Malgobek của Tập đoàn quân xe tăng 1 thu được kết quả khả quan.[10]